W niektórych gminach ceny wzrosły nawet od stu do trzystu procent. Po ubiegłorocznym wzroście cen, tegoroczna podwyżka w Sławkowie wyniesie już tylko 5 zł, czyli niecałych 18 procent. Mieszkańcy zapłacą więc od osoby miesięcznie 33 zł.

Skąd wzrost cen? Ceny odpadów rosną w całym kraju. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest wzrastający koszt przetwarzania odpadów w instalacjach, a także ich składowania. Wiele składowych kosztów gospodarki odpadami ustalanych jest na poziomie centralnym a one rosną w ostatnich latach nawet o kilkadziesiąt czy kilkanaście procent rocznie. Efekt domina wywołała też nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z 2019 roku.

Jak podkreślają samorządowcy, sama opłata marszałkowska za składowanie odpadów od ubiegłego roku wzrosła prawie o kolejne 12 procent. O prawie 8 procent zwiększyły się koszty pracy, związane z rządową podwyżką płacy minimalnej. Ceny paliwa i prądu, na które samorząd też nie ma wpływu, wzrosły w stosunku do 2020 roku o 18 procent. Co więcej, wzrastają koszty związane z koniecznością zagospodarowania tak zwanej frakcji energetycznej odpadów. Firmy wywożące odpady zostały dodatkowo obciążone też nowymi obowiązkami – chodzi między innymi o obowiązkowe dostosowanie posiadanych przez nie decyzji do nowych wytycznych, wykonanie operatów przeciwpożarowych czy objęcie miejsc magazynowania odpadów monitoringiem.

Firmy zajmujące się wywozem odpadów, wzrastające koszty działalności muszą wkalkulować w proponowane gminom podczas przetargów ceny. Samorządy nie mogą dopłacać do systemu, który zgodnie z założeniami powinien bilansować się z wnoszonymi przez mieszkańców opłatami.

Firma, która zajmuje się wywozem odpadów wyłaniana jest w drodze przetargu, którego kryteria są ściśle określone i który jest jawny. Wygrywa firma, która zaoferuje najkorzystniejszą cenę. Informacja o przetargu zamieszczana jest w Biuletynie Informacji Publicznej i w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Do przetargu może stanąć każdy spełniający wymagania określone w przetargu przedsiębiorca, nie tylko z kraju, ale i z terenu Unii.

Do ogólnokrajowych dołożyć należy również lokalne uwarunkowania. Wśród nich wzrastającą ilość bioodpadów odbieranych od mieszkańców i odpadów wielkogabarytowych. Znacznie wzrosła też ilość odpadów przekazywanych do GPSZOK.

Co istotne, opłaty za odpady, jakie ponoszą mieszkańcy, samorząd może przeznaczyć wyłącznie na pokrycie ich kosztów odbioru i zagospodarowania. Nie ma możliwości przeznaczania środków z opłat za odpady na inne cele.

Wysokość opłaty nie jest też  uzależniona od ilości oddawanych odpadów z gospodarstwa domowego, również jeśli chodzi o liczbę worków selektywnej zbiórki.

W kontekście cen odpadów pojawiają się też wnioski o wprowadzanie ulg o charakterze socjalnym, na przykład dla dużych rodzin. Takie działania spowodowałyby jednak konieczność obciążenia większą stawką pozostałych mieszkańców, stąd nie są aktualnie brane pod uwagę.

Miasto zapowiada też kontrole przydomowych kompostowników. Jak się bowiem okazuje, część właścicieli, która korzysta ze zniżek w opłatach za śmieci związanych z posiadaniem takiego rozwiązania na terenie swojej nieruchomości, może w rzeczywistości nie prowadzić kompostowania. W 2021 roku rozpoczną się więc kontrole w tym zakresie.